1 Eylül 2017 Pazar
Tekirova – Phaselis – Kemer – Tekirova
(Kör arkadaşlar için betimleme yapılmıştır)
Masasına gelip gittiği açıkça anlaşılır
Daktilosu çalışmasa da şeridinin eskimesinden
Durduğu yerde patlaması mürekkep hokkalarının
Ömrünce biriktirdiği sosyalist öfkesinden
Ne kadar yok etse ölüm vuruşu göklerde yankılanan
Kocaman bir yürek kalır Şili’nin Allende’sinden
Atilla İlhan
Öne çıkan görsel, deniz kıyısındaki kayanın üzerinde bağdaş kurup oturmuşum. Önümde kahve takımı var. Kahve pişiriyorum.
Gece pek fark etmedim yağmurun yağmış olduğunu. Sabah uyanıp çadırdan çıkınca anladım. Etraf ve çadırlar ıslak. Mavi bir naylonla birisi bisikletinin üzerini örtmüş ıslanmasın diye. Yağmurlu bir sabahın seherinde uyanmanın tadını çıkarıyorum bir süre. Demek ki dün Olimpos dağında tutunamayan bulutlar rüzgar kesilince toplanmaya başlamış gece ve ardından yağmur yağmış. Akdeniz’in sonbahar yağmuru portakal kokar. İrileşmeye başlamış portakal yağmurda ıslanınca aromasını etrafa yayar. Ortalık mis gibi portakal kokar. Bu kokuları ciğerlerime çekiyorum her nefes alışımda. Etraf çadır kent oluşmuş durumda. Biraz ileride birisi çadırının üzerine naylon germiş.
Kalkar kalmaz etrafı kolaçan ediyorum. Cem Tabanlı’nın çadırına su girmiş birazcık. Çadırının altına koyduğu brandayı kurutmak için ipe asıyor. Yanında da Nafiz var, Nafiz çadırını topluyor. Kemer’den Antalya’ya devam edecek evine doğru.
Dut ağaçları altındaki çadır alanı kırmızı – beyaz şeritlerle sokak görünümünde yollar yapılmış. Yürüme yolu boş, diğer yerlerde çadırlar kurulu. Herkes kendi telaşında hazırlanmakla meşgul. Birazdan yola çıkacağız. Kahvaltıyı çoktan yaptık bile. Kimisi çadırı eşyalarını topluyor. Evine dönme telaşı sabahtan başlamış bile.
Herkes kapıya çıksın diye anons edilince yolun ağzına gelip toplandık. Okaliptüs ağaçlarının gölgesinde toplanmış bisikletliler.
Hareket ediyoruz, Tekirova içinden ana yola çıktıktan sonra kısa sürede bizleri yönlendiren arkadaşlara rastladık. Phaselis antik kentine sapan yola yönlendiriliyoruz. Biri motorlu, ikisi bisikletçi yol sapağında durmuş, direkte Phaselis 1 tabelası. Sağa giden çamlı yol ve dört bisikletçi.
Çam ormanı içinde bisikletlerle gidiyoruz. Yol ağaçların gölgesinde. Çam ağaçlarının gövdeleri uzamış yukarı doğru. Asfalt yolda altı bisikletli gidiyor.
Phaselis ören yerine ücret ödemeden giriş yapıyoruz. Girişte demir parmaklıklı sürgülü kapı var. Ağaçtan yapılmış gişe kulübesi yeşil renge boyanmış. Çatısı oluklu kırmızı kiremit ile örtülü. Sürgülü kapıya kare bir tabela, köşesi altta bakacak şekilde konuşmuş. Phaselis Örenyeri yazısı var.
Burası aynı zamanda Likya yolu ile çakışıyor. Direğe takılmış tabelalarından anlıyorum burasının Likya Yolu olduğunu. Sol tarafı gösterir tabelada Kuzdere 11 Km, sağ tarafı ise Tekirova 3 Km olduğunu belirtmiş. Tabelalar sarı renge boyanmış. Üzerine ilave yeşil renkte Fethiye’den Antalya’ya Likya Yolu yazısı yazılmış.
Antik kentin girişinde, su kemerlerinin olduğu yerde bisikletleri park ediyoruz. Kalabalık bisikletliler ortalığı kaplamış durumda.
Burada enerji takviyesi olarak muz dağıtılıyor. Dağıtan da şeker adam Halil Şenel güleç yüzü ile gelenlere birer muz veriyor. Elinde bir dal muz, koparıp koparıp ikram ediyor bizlere.
Bana torpil yapıyor Halil, yapışık iki muz veriyor. Elimde muz olduğu halde çekiyorum bir poz.
Muzu soyuyorum, içinde iki ayrı muz çıkıyor ortaya. Resimde yan yana soyulmuş iki muz, ardında Şirin Baba Ceyhun Altın. Sarı tişörtü ve başında şapkası ile.
Antik dönemden kalan yontulmuş taşların birinde, küçük bir oyuktan bir çiçek çıkmış ortaya. Çiçek yapraksız, taç yapraklarının dibi pembe. Uçlara doğru renk açılıyor beyaza doğru.
Antik kent çam ormanı içinde kalmış. Çam ağaçlarının gövdeleri sadece temel taşları kalmış duvarların arasında çıkmış.
Denize doğru çıkıntı yapan yere doğru gidiyorum. Burası küçük bir yarımada. Bir kaç çam ağacı da yarımadaya kadar yaşam alanı oluşturmuş kendine. Kıyı taşlık ve kayalık.
Yarımadanın üzerinde uca doğru yürüdüm. Buradan ana karanın bir bölümünü çekiyorum kamera ile. Küçük bir koy oluşmuş yan tarafı. Az bir yer kumsal olmuş, diğer yerler kayalık. Sık çam ağaçları deniz kıyısına kadar gelmiş durumda.
Yarımadanın ucunda mantar biçiminde oluşmuş kaya parçası dikkatimi çekti. Kaya molozlardan bir araya gelip sertleşip kayaya dönüşmüş. Dalgaların aşındırması sonucu alt kısmı iyice ufalmış, Üst taraf ise tepsi gibi.
Yarımadanın ucuna gelmemin sebebi burada kahve içmek. Bisikletimden kahve takımlarını çıkarıp kayanın üzerine bağdaş kurarak oturdum. Başladım kahve pişirmeye. En güzel yerde kahve içmek gerek. Burası da yer olarak, manzarası ve ilginç yapısı ile gözümü boyadı. İyot kokusunu içime çekerek gözlerimi ocağın üstündeki cezveden ayırmadan öylece duruyorum. Kahvenin tadı nefis olsa da bazı huyları var. Bunlardan birisi çok kıskanç olması. Sürekli gözünün üstünde olması gerek. Tıpkı kadınlar gibi, sürekli onunla ilgileneceksin, gözlerini ondan ayırmayacaksın. Başkasına, bakmayacaksın. Eğer gözünü bir an olsun kaçırırsan çok kızar ve öfkesinden köpürüp taşar. Hem aroması dökülür hem ocağı söndürür. Etrafı da berbat etmesi cabası. İçtiğin kahvenin tadı kalmaz. Onun için gözümü kahveden bir an olsun bile ayırmıyorum.
Ocağın etrafında rüzgarlık koruyucu var. Cezve ve fincanlar önde dört tane. Kahve kutusu ve fincan kutusu yanlarda. Üzerimde Dünya Kalp Günü baskılı beyaz tişörtüm, bağdaş kurmuş durumda kayanın üzerinde oturuyorum. Ardım deniz ve karşıda denize uzanmış kara parçası. Resmi Ahmet Murat Hacıbeyoğlu çekiyor. Kahveyi yanımda şanslı olan üç kişi içecek. Birisi resmi çeken Ahmet Murat Hacıbeyoğlu. Bu resmi öne çıkan görsel olarak seçiyorum.
Kocaman gövdeli bir çam ağacı kökü zayıf kalmış olmalı yana doğru devrilerek öylece yaşamına devam ediyor. Denize çok yakın durumda, herhalde dalgalar ağaca ulaşmıyor ki tuzlu su zarar vermemiş çam ağacına. Çam ağacı yorulup yere uzanmış gibi yatıyor. Ya da deniz kıyısında yatıp güneşleniyor gibi.
Kahve faslı bittikten sonra fincanları yıkayıp yerlerine yerleştiriyorum. Biraz daha zaman var. Antik kenti daha önce gezmiştim. Şimdi daha önce görmediğim yerleri görüp resmini çekmeye gidiyorum. Daha önce kahve pişirdiğim yeri görmemiştim. O taraftan su kemerini çekiyorum çamların altında.
Kentin ana caddesinde yürüyorum. Zamanında hareketli olan bu geniş yolun kıyılarında önemli yapılar varmış. Şimdi ise kalıntıları duruyor.
Dikdörtgen taş blokta yunanca yazılar yazılmış. Taş blokun üst kısmı geniş çıkıntılı. Sağ tarafı, hemen hemen yarısına kadar dış etkenlerden bozulmuş durumda. Yazıların yarısı görünmüyor.
Yanında yazının anlamını yazan tabela konulmuş. Taşta yazan;
“Onurlandırma Yazıtı
Danışma ve halk meclisleri,
Pigres oğlu Apollonios’un
Oğlu, kentimizin hayırseveri
Olan, övgüye layık
Lykiarkhes Aurelius
Pamphilos’u onurlandırdı
M.S. 3. Y.Y. başları
Böyle yazılı blok taşlardan daha var. Yalnız bir şey dikkatimi çekti! Taşların bir yüzeyi aşırı yıpranmış. Sürekli aynı yönden gelen yağmur, rüzgar ve Güneş etkisinde kalmış. Diğer tarafları sağlam şekilde duruyor. Yazıt taşları başka yerlerden getirilip konmuş ana cadde kıyısına. Taşın aşınan yüzeyi sünger gibi olmuş, ayrıca yosun tutmuş ve rengini karartmış. Büyük bir olasılıkla aşınan taraf kuzeye bakıyordu. Çünkü yosunlar kuzey tarafında bulunur devamlı. Tıpkı ağaçların gövdelerinde kuzey tarafının yosun tutması gibi. Yön bulmak için ağacın gövdelerine bakılıp kuzey yönünü kolayca bulabilirsiniz. Ya da şöyle olabilir ; Bu taşlar deniz kıyısında kalmış olabilir. Denizin tuzlu suyu ve deniz canlıları su altında kalan taşı delik deşik yapmış olabilir. İkinci şık daha mantıklı gibi geldi bana.
Çam ormanı ile bütünleşmiş şehir o zamanların zenginliğinden sadece duvarları kalmış. Blok taşlardan sağlam yapılmış olduğu belli. Binlerce yıldır bir kısmı ayakta kalarak günümüze ulaşmış.
Başka bir blok taşta yine Yunanca yazılar yazılmış.
Yazının Türkçe anlamı;
Sporcu yazıtı
Ptolemaios oğlu Aurelius Artemidoros’un
Oğlu Zosimas olarak da bilinen Phaselis’li
Aurelius Ptolemaios. II. Embromos’un
Oğlu II. Kolalemis’in övgüye layık kızı
Phaselis’li Aurelia Apphia’nın kente
Hediye ettiği ve ilk olarak düzenlenen
Falladeios Bayramı’nın çocuklar
Kategorisi güreş müsabakasını sırtı yere
Gelmeden ve belini kavratmadan şana
Değer bir şekilde kazandı
M.S. 3. Y.Y.
Kalın duvarlı taş binaların çoğu ayakta. Biraz daha onarılsa, üstüne de çatı konsa bayağı bir kent olacak gibi.
Duvarların iç kısmı insan boyundan yüksek.
Caddenin sol tarafında kocaman bir yapı var. Burası Roma hamamı, duvarların çoğu ayakta ve sağlam taş bloklardan yapılmış. Taş blokların hepsi de özenle yontularak duvarlarda kullanılmış. Cadde çok hafif eğim ile, bazı yerlerde iki kısa basamak yükselerek yarımadanın beline doğru çıkıyor.
Roma hamamının alt kısmının resmini çekiyorum. Ateşin yandığı bu bölüm pişmiş tuğlalardan yapılmış. Alttan yanan odunlar hamamın taban kısmını ısıtarak içeride rahatça yıkanmalarını sağlıyormuş. Temel taşları kalın taş bloklardan sağlam yapılarak zeminde pişmiş tuğlalardan oda biçiminde ocaklar yapılmış. Orta yere yakın pişmiş tuğladan kare biçiminde örülen duvar 1 metre yükseklikte. Bundan iki tane var. Ayrıca bir çok yuvarlak pişmiş tuğla zeminde üst üste konulmuş öbek öbek. İçeriye giremiyoruz, kapısına zincir çekilmiş girilmesin diye.
Tahta bir panoya üstte büyük olarak PHASELİS yazısı var. Atta oyma çerçeve içinde Phaselis’in yarımada şeklindeki haritası var. Tahta üzerine çentiklerle oyulup şekiller verilerek yapıları belirtmişler.
Sadece dört sıra taş blok örülü bina duvarının kalıntısı ayakta duruyor. Cadde taş döşeli ve geniş.
Tiyatroya şöyle bir giriyorum. Ziyaretçilerin rahat yürümeleri için tahtadan yollar yapılmış. Kıyılarında korkuluklar var düşmesinler diye. Çoğu sağlam tiyatro seyirci bölümü yarım yuvarlak olarak görüyorum. Tahta yolda gezinen insanlar var. Tiyatronun üstü çamlık.
Tahta yürüme yolundan seyirci oturma basamaklarını yandan çekiyorum. Kimileri dinlenmek için oturmuş.
Tiyatro biraz yukarıda, aşağıda roma hamamının kalıntı duvarlarını çekiyorum.
Tekrar ana caddeye çıkıyorum. Cadde geniş, kıyıları 4 basamak taş örülmüş boydan boya. Sağda kapısı ve üzerinin bir kısmı ayakta olan bir yapı var. Ön yüzeyi düzgün taşlardan yapılı, arka kısımları yuvarlak, düzgün olmayan bir şekilde örülü.
Kazı ekibi çam ağaçları olan yerde gövdelerine şeritler bağlayarak yığılmış taş bloklar çevrelenmiş. Kazıda çıkanlar ilk önce buraya getiriyorlar demek ki.
Kentin bazı yerlerindeki binalar zemindeki kayaları yontarak binayı onun üzerine kondurmuşlar. Sadece temel taşları kalmış durumda.
Güney tarafındaki limana geldim, gerçi kalıntıları ortalarda görünmüyor ama burası doğal korunaklı bir yer. Balıkçılar kendilerine bu doğal limanda küçük bir iskele yapmışlar. İskelede biri iri, diğeri küçük iki sandal bağlı duruyor. Balıkçı kayıkta ağlarını kontrol ediyor. İki yanda çam ağacı gövdeleri arasından küçük iskele, bağlı kayıklar ve deniz. Karşıda kayalıklı yamaçlar.
Ormanın içinde bir patika görüyorum. Yarımadanın doğu ucuna doğru gidiyor olmalı. Ormanın içinde çalılar kaplamış.
Phaselis ziyaretimiz bitiyor ve yola çıkıyoruz. Ana yoldan tırmanmaya başladık. Önümüz yokuş, solda epey yüksek kayalıklar dik bir duvar gibi. Üzerinde çam ağaçları. Hemen önümde bir kişi ağır tempoda bisiklet sürüyor.
Yokuş kısa sürede bitip tekrar inişle Çamyuva kavşağına geldik. Burada görevli arkadaşlar bisikletlileri yönlendiriyor sağa girilecek diye. Dönüşün başında kocaman bir direğe kahverengi boyalı tabela konulmuş. Tabelada Çamyuva Tatil Köyleri, sağa ok işareti ile yazılmış. Asfaltta ise sağa kırmızı renkli ok işareti ve beyaz renkli bisiklet figürü boyanmış.
Çamyuva kalabalık tatilcilerin yazlıkları ile kıyı dolmuş durumda. İç kesimlerde de belediye parklar yapmış. Parkın birinde Akdeniz’in portakalı sembol olarak küçük bir havuzun ortasına konulmuş. Portakal öyle bildiğimiz gibi değil. Ortada bir portakal, yanlarında ikiye bölünmüş portakalın yarımları konulmuş. Rengi de orijinal renk olan turuncu renge boyanmış. Yaklaşık 1.5 metre boyunda portakal heykeli. Kamera ile çektiğim yerin sağında kırmızı renkte açmış bir çiçeğin üreme organı çiçek boyunun iki katı dışarı çıkmış durumda. Parkta oturma yerleri konuşmuş ama arkalıkları yok. Yerler beton taş döşeli, yeşil alanda çimenler ve çeşit çeşit ağaçlar serpiştirilmiş. Ortalıkta kimseler yok, park bomboş.
Sulama amaçlı kullanılan kanaletten su tertemiz akıyor. Döküldüğü çukurda köpürmüş.
Akdeniz denince akla portakal gelir. Her tarafta portakal ağaçları görmek olası. Ben de henüz olgunlaşmamış yeşil portakal ağacının resmini çekiyorum.
Ana yoldan değil de ara yoldan, Çamyuva’nın içinden geçip çam ormanının o muhteşem güzelliği içinden bisikletle geçiyoruz. Bulutlar çoğalmaya başladı, güneş görünmüyor ve çam kokusu etrafa yayılmış durumda. Demek ki yağmur yağacak gibi.
Kemer’e kestirmeden, çam ormanı içinden ama biraz yokuş tırmanarak geçeceğiz. Önümde yokuş kıvrılarak yukarı doğru gideceğimi gösteriyor. Yere de sarı sprey boya ile Ha Gayret yazısı yazılmış.
Tepeye ulaştım sonunda. Grubun çoğu geçip gitmiş bile. Arkada kalanlar ise performansı düşük olanlar. Ben de resim çekmekten gerilerdeyim. Birisi de yokuşu araba ile çıkmış. Bisikleti arabanın taşıyıcısına yüklemiş. Yokuş çıkıldıktan sonra bisikletini çözmeye başladı. Yokuşun tepesinde yağmur damlaları düşmeye başladı. Durup yağmurluğumu giyiyorum. Hem çok terledim, inişte terli terli rüzgar almamak gerek.
İniş başlarken görevli arkadaşlar bizleri uyarıyor yavaş inelim diye. Hem dik yokuş hem de yağmur nedeni ile kayganlaşan yoldan ötürü. Bunlardan birisi Cem Salih Altın. Elinde bayrak, üzerinde yeşil yağmurluk, iki kolunu da yana açarak bana selam veriyor başı ile. Ne de olsa Şirin Baba’nın kardeşi. Yağan yağmur çam ağaçlarının üzerindeki tozları yıkayarak yeşil rengi belirgin hale getirmiş. Ortalık yağmur ve çam kokuyor, mis.
Küçük kayalara lacivert ve sarı renkler yan yana boyanmış. Yürüyüş rotaları kırmızı, beyaz renkte olur biliyorum. Bu lacivert, sarı renk neden boyanmış belli değil.
Yağmur iyice arttı, sicim gibi yağıyor. Cep telefonumla ıslatmadan bir poz çekiyorum çam ormanı ve sicim gibi yağan yağmuru. Ben yağan yağmur damlalarını görüyorum ama cep telefonumun kamerası o kadar keskin değil. Yokuş bitip düz yere geldiğim halde yağmur artınca hızımı iyice düşürüyorum. 5 Kilometrenin altında aheste pedallara basıyorum. Sicim gibi yağmuru içime sindire sindire ormanın bu muhteşem anını yaşıyorum. Kalem gibi düz çam ağaçlarının gövdeleri yağan yağmura uymuş. Bu an hiç bitmesin diliyorum, yağmur altında, ormanın dinginliğinde bisiklet sürmenin tadına varıyorum. Yağmuru ve ortalığa yayılan çam kokusunu düşünüyorum. Saçlarım tamamen yağmurda ıslandı, üzerimde sadece yağmurluk var. Sudan korumak için cep telefonumu ve cüzdanımı gidon çantama koydum. Bisiklet sürerken Yeni Türkü’nün şarkısını söylüyorum.
Küçücük bir bakışın
Çözer beni kolayca
Kenetlenmiş parmaklar gibi
Sımsıkı kapanmış olsun
Yaprak yaprak açtırırsın
İlk yaz nasıl açtırırsa
İlk gülünü gizem dolu
Hünerli bir dokunuşla
Hiç kimsenin yağmurun bile
Böyle küçük elleri yoktur
Bütün güllerden derin
Bir sesi var gözlerinin
Başedilmez o gergin
Kırılganlığınla senin
Her solukta sonsuzluk
Ve ölüm…
e.e. cummings / somewhere i have never travelled
Çeviren: Barış Pirhasan
Ormanın içinde yağmur yağarken bisikleti çok düşük bir hızda sürüyorum. Çam ormanı içinde Beydağları yürüyüş rotalarını gösterir tabelaları gördüm. İki tabela bir direğin tepesinde. Yönleri ormanın içine doğru giden patikayı gösteriyor. Üstekinde Çalış tepe turu 3 Km, alttakinde Kiriş 1 Km olarak belirtilmiş. Çalış tepe 13. nolu rota, Kiriş 14 nolu rota olarak yazılmış. Aslında bisikleti bırakıp patikada yürümek isterdim. Yağmurun sesi ormanın içinde kim bilir nasıl güzeldir. Yürürken ayaklarımın altında ezilen kurumuş çam yapraklarına basarken sesi duyulmaz bile. Yağmur yumuşatmıştır kuru çam yapraklarını. Çam yaprakları ve toprağa bastığında yumuşak bir halının üzerinde yürüyormuş gibi gelir. Ağaçların tepelerinden süzülen yağmur suları dalların ucunda iri damlalar halinde düşüp toprakta çıkardığı sesi dinlemek en güzel müzik sesi gibi gelir insana. Bu doğanın müziğidir. Arada serin bir rüzgar esince damlalar daha da coşar. Bir tatlı düş içindeyim ormanın içine bakarken.
Orman bitince beton binaların kapladığı, insanların yoğun yaşadığı yere geldim. Burası Kemer ilçesi. Sokaklar parke kilitli beton taş döşeli. Kaldırımda kırmızı renkli taş döşenmiş. Sokağın iki kenarına da plastik direkler dikilip arabaların park etmeleri engellenmiş. Solda bir bar görüyorum, apartmanın altında. Bar apartmanın dışına doğru taşmış 5 metre kadar. Camekan ile çerçevelenmiş, üzerinde ise bir motor kahverengi boyalı ve yanında bateri takımı. Tabelasında yeşil kertenkele resmi var. Camekanda kocaman elektro gitar konulmuş. Bar gündüz olduğu için kapalı.
Yağmurun sesini dinlediğimden çok gerilerde kaldım, Kemer içinde grubu ararken karşıma Cem Salih Altın çıkıverdi. Yağmur dinmiş olmasına rağmen üzerinde yeşil yağmurluk duruyor. Sadece şapkasını indirmiş. Nedense karşıma hep Cem çıkıyor. Sevimli yüzü, uzamış keçi sakalı ile kollarını yine yana açarak beni karşıladı. Sağ elinde pet su şişesi, sol elinde de bayrak var. Bana gideceğim yönü belirtiyor.
Cem’in bana gösterdiği yöne doğru gidince pazaryerinde grubu görüyorum. Çoğu çoktan yemeğini yemiş bile. Ben de zaman geçirmeden yemeğimi alıp yiyorum masanın birinde. Yemek olayı bitmek üzere olduğundan masaların çoğunu belediye görevlileri kaldırmış bile. Yemeği yedikten sonra bir süre dinleniyorum. Cem Tabanlı ile yukarı doğru gitmeyip kamp alanına doğru gidelim diye kararlaştırdık. Biraz dinlenelim tura başlamadan önce. Nafiz ile vedalaştık ve evine doğru yola çıktı. Nafiz hep yanımızdaydı, ilgi ve alakasından dolayı teşekkürlerimi belirttim veda ederken. Ana yola çıkıp kamp alanına geldik. Cem ile birlikte denize girip duşumuzu aldıktan sonra çadırda bir süre dinleniyoruz. Bir kısmı bizim gibi erkenden gelip çadırlarını topladı. Grup geldikten sonra onlar da çadırlarını toplayıp arabalarına yükledi. Etrafta çok az çadır kaldı bizim gibi. Akşam yemeğinden sonra kalanlarla birlikte oturup çay, kahve ve sohbet ederek zaman geçirdik. Gecenin ilerleyen zamanında çadırıma gelip yatıyorum.
Bu gün yağmur beni yıkayıp pakladı ve duruladı bir güzel. Ormanın içinde arındım sanki. Yağmuru düşleyerek uykuya dalıyorum.
Bu gün yaptığım yol yaklaşık olarak 42.5 Kilometre civarı.
Aşağıda yaptığım yolun haritası
