Yeryüzü yoktu, yükseklik ve derinlik İsim yoktu. Toprak altında Apzu vardı yalnız, İlk yaratıcı olan tatlı su. Bir de acı su Tiamat vardı. Bir de döl yatağına dönen Mummu; O zamanlar tanrılar yoktu daha.
Birbirine karışmıştı tatlıya acı, Örgülü kamışlar belirmemişti henüz, Suları bulandırmıyordu sazlar. Tanrıların adı yoktu, işte o vakit Sürüklenip gelmiş çamurlarla dolu suda, Apsu’dan ve Tiamat’tan, ansızın, Tanrılar yaratıldı:
Çamurdan doğan Lahmu ile Lahamu, Daha genceciktiler, boyları uzamamıştı, Göklerin ufku Anşar ile yeryüzü ufku Kişar Onlara göğün ve yerin çizgileri Ufuklarda bulutları çamurlardan ayırdı.
Günler günleri kovaladı, yıllar yılları, Anşar’la Kişar’ın ilk çocuğu Anu, boş gök, Ulu Tanrı Ea’yı doğurdu kendi başına. Ea, göğün ufkundan daha geniş bir akıl, Benzerlerinin hepsinden kat kat güçlü..”
Mitoloji Şiirleri
Öne çıkmış olan görsel. Güneş ufukta doğuyor dağların arasından.
Sabah gün ağarmadan saat 03:00 te kalktık. Kamyonetlere binerek zirveye çıktık. Kamp yeri ile zirve arası 3.5 km civarında. Zirveye vardığımızda henüz tan yeri ağarmamıştı. Doğu terasında yerimizi alıyoruz. Bir süre bekledikten sonra doğu tarafı yavaşça ağarmaya, ufuk çizgisi kızarmaya başladı.
Zaman geçtikçe etraf aydınlanmaya başladı. Gök mavi rengini aldı, yeryüzü hala alaca karanlık.
Başsız olan heykeller ve Tanrıların oturdukları tahtlar Güneşin doğuşunu sessizce bekliyorlar binlerce yıldır bekledikleri gibi. Terastı Güneşin doğuşunu bekleyenler kaplamış.
Tümülüsün altında ne var bilinmez ama o da sesizliğini koruyor.
Güney tarafında ki dağlar seçilmeye başladı. O tarafta Atatürk barajı var, Türkiye’nin en büyük barajı. Baraj gölüne henüz ışıklar vurmadığı için görünmüyor.
Akşam gördüğüm katır sabah yine gelmiş. Baraj göleti görünüyor silik te olsa.
Ufuk yavaş yavaş kızarmaya başlıyor. Yakında güneş yüzünü gösterecek. İki kişi Güneşin doğmasını bekliyor.
Beklenen an geldi, güneş kendini göstermeye başladı. İşte Nemrut dağından güneşin doğuşunu seyretmenin tadı. Ufuk çizgisi yüzlerce kilometre olması güneşin böyle görkemli doğmasına neden oluyor. Dünyanın hiç bir yerinde bu doğuşu seyredemezsin. Doğu ve Batı dinlerini birleştirmeye çalışan Komanege kralı Mitrhridates ve oğlu Antiokhos Yunan ve Pers tanrılarını da birleştirip Nemrut dağında bu tapınağa dev heykellerini yaptırdı. Mithridates tanrılara Yunanca ve Persçe olan isimler verdi:
Yeni bir din olarak yayılması için Doğu ve Batıya egemen olan Nemrut dağına tapınak yapıldı. Nemrut dağından bakıldığında uzak mesafeler görüldüğü gibi uzaklardan da Nemrut dağı ve tapınak rahatça görülüyor.
Aşkın da payı var
Güneşin
parıltısında
ve erdeminde.
Güneş havadaki nem yüzünden alt kısmı kırmızı, üst kısmı sarı renkte görünüyor. Güneş tam dağdan ayrılmış durumda
Güneş doğduktan sonra yükselmeye başladı gökyüzünde. Atatürk baraj gölü kendini yavaşça gösteriyor.
Güneşin doğmuş halini yakınlaştırıp çekiyorum. Resimde güneş tam görünüyor, henüz parlamaya başlamadı.
Güneşin doğduğu tepeler ne kadar uzakta olduğu gayet net görülmeye başladı.
Ortalık iyice aydınlandı, Tümülüs tüm güzelliğini gizemli bir biçimde gösteriyor. Tümülüs’ü oluşturan kireç taşlar bej renginde beyaza yakın, yumruk büyüklüğünde. Taşların hepsi aynı boyutta. 35 derece eğimli Tümülüs’ün yüksekliği 50 metre, genişliği 145 metredir. Denizden yüksekliği 2206 metredir. Tümülüs’ün altında Komanege kralı Antiochos’un mezarı olduğu düşünülmektedir.
Güneş tamamen yükseldi. Akşam batışını seyretmiştim. Şimdi doğuşunu seyrettim, bu inanılmaz olayı yaşadım heyecanla. Şansımıza hava açık,
sakin ve güzeldi.
Sıra geldi keyfimizin kahyasına, keyfimiz de kahve olunca kahya da dört köşe. Zaten dört fincanım var, şanslı olan benimle beraber beş kişi kahve içiyor. İşte şanslı olanlar Özer Çatori, Hakan ve Nagehan bir fincanda içiyorlar. Dördüncü de Ahmet Leblebici. Özer Çatori elçek resim çekiyor kahve içerken.
Kahve keyfinden sonra kamyonete binip kamp alanına gidiyoruz. Özer Çatori elçek resim çekiliyor kamyonet üzerinde, kamyonete doluşmuş durumdayız.
Kamp alanına gelince kahvaltıyı yaptık. Ardından eşyaları ve çadırları toplayıp kamyonete yükleyerek yola çıkıyoruz hep beraber. Yandere köyüne kadar inişimiz çabuk oluyor. Köyde kısa bir mola veriyorum, buz gibi suları içip şişeleri tazeliyorum akan sulardan.
Yalağın içindeki su o kadar berrak ki taşların rengi daha belirgin görünüyor.
Yandere köyü çukurda kaldığından köyden sonra tırmanma başlıyor. Ağır tempoda Tepehan’a kadar çıktık. Tepehan’dan sonra tekrar iniş başladı, iniş burada fazla değil. Mollahan çayına kadar indikten sonra Kube dağına tekrar tırmanışa geçtik. İşte bu tırmanmada hava o kadar ısındı ki başım resmen kaynadı. Çıktıkça daha da ısınıyor. Su tüketimi fazla, yanımda bol miktarda var. Öyle bir an geldi ki dayanacak gücüm kalmadı. Güneş tepemde kavuruyor, bir taraftan da acıktım. Yemek yenilecek yere 3 km kala kamyonete biniyorum. Kendimi fazla zorlamanın gereği yok. Lokantaya gelince bisikleti indirerek elimi yüzümü çeşmede bol su ile yıkayıp biraz serinliyorum. Öğle yemeğini yiyip üstüne de bir çay içince kendime geliyorum. Biraz dinlendikten sonra Malatya bisiklet derneği başkanı Aziz Karaca ve Mehmet Baki Canbay beni alıp kameranın karşısına oturtuyorlar. Ben de düşüncelerimi anlatıyorum kamera karşısında. Maalesef çektikleri görüntüleri izleme olanağım olmadı.
Bundan sonra fazla tırmanış yok. Kube dağı zirvesini gördükten sonra iniş çabuk ve zevkli oldu. İnişe geçtiğim sırada ( kaskı takmamıştım ) kafamda ki buff rüzgarın etkisi ile düşmüş. Farkına varınca düşen buffumu yukarı çıkarak aramaya başladım. Çık çık bir türlü göremedim buffu. İnenler de niye yukarı çıktığımı soruyor. Ben de buffu gördünüz mü? diye sorunca görmediklerini söylüyorlar. Nereyse zirveye vardım. Buffu bulmaktan ümidimi kestim artık. Tam geri dönecem bir baktım ki buff arkada bagajıma takılmış öyle duruyor. Buffu bulunca öyle bir sevindim ki anlatamam. O sevinçle buffu giyip kaskımı da taktıktan sonra hızla aşağıya inmeye başladım. Manzarası güzel bir yerde durup kahve pişirerek dört fincanı da tek başıma içtim. Zaten kafam sıcaktan kaynamıştı, buffu da tekrar bulunca sevinçet dört köşe olmuşum, keyfime dört kahveyi sığdırdım. Ocak, cezve ve içi kahve dolu, köpüklü dört fincan.
Kahve keyfinden sonra Malatya – Elazığ kara yoluna vardım. Benzin istasyonunda arkadaşlar durmuşlar. Beni de çağırarak dondurma ısmarladılar. Bu sıcakta iyi geldi dondurma. Kamp alanına vardık, arkadaşlarla vedalaşıp ayrılma zamanı. Başka turlarda görüşme dileği ile eşyalarımı bisiklete yükleyip otogara geldim. Bisikletin ön tekerini sökerek bagaja yerleştirince rahat bir nefes alarak otobüsün kalkmasını bekledim. Otobüs önünde Beydağ yazılmış, iç kısma da gideceği yer olan Afyon, Uşak ve İzmir yazılmış.
Yaklaşık 14 saat gece boyunca yolculuk yaparak İzmir’e vardım.
Dünyada güneşin batışı ve doğuşunu en güzel seyredebileceğim Nemrut dağında Tanrı heykelleri ile beraber gerçekleştirdim. Yeni dostlar edindim, yeni yüzler gördüm. Benim için çok güzel anılar oldu. Üzüldüğüm sadece bu yıl Malatya’nın en meşhur meyvesi olan Kayası yiyemeden dönmek oldu. Zaten üreticiler de bu yıl çiçekte olan kayası ağaçlarına kar yağması hiç meyve olmamasına neden olmuş. Geçimleri kayası olan üreticiler perişan olmuş durumda. Umarım bir daha böyle olmaz.
Arkadaşım Ankara dan Enes Çalışkan bana bu bileğe takılan bisikleti hediye etti, kendisine çok teşekkür ederim.
Malatya da bu festivali organize eden Mustafa Ekici, Aziz Karaca, Demet Aslan, Mehmet Baki Canbay, Tolgahan Ateş, Fatih Kaya hepinize sonsuz teşekkürler. Çok güzel bir tur oldu sayenizde. Emeklerinize sağlık.
Ayrıca Türkü dostu Hüsnü Yaşar, sazı ve sözüyle mest etti beni. Yeni tanışmamıza rağmen sanki binlerce yıldır tanışıyormuşuz gibi. Sağ ol dostum.
Bu gün yaptığım yol yaklaşık olarak tolam 102 + 17 = 119 Kilometre civarı.
Dertlerimi yaza yaza Gül tükendi ben tükendim Yıllar yılı vurdum saza Tel tükendi ben tükendim Oyy oyy oyy oyyy Tel tükendi ben tükendim oyy
Dertli dertli vurdum saza Tel tükendi ben tükendim Oyy oyy oyy oyyy Tel tükendi ben tükendim oyy
Kapıldım bir boş hayale Sevmekten düştüm bu hale Bahçanda menekşe lale Gül tükendi ben tükendim Gül tükendi ben tükendim Oyyy oyy oyyy oyyy Gül tükendi ben tükendim oyy
Geçiyor benimde çağım Ne evim var ne ocağım Dünyada tutunacağım Dal tükendi ben tükendim Oyyy oyy oyyy oyyy Dal tükendi ben tükendim
Hersinim arıldım gayri yaşlandım Yoruldum gayri cihana darıldım gayri Yol tükendi ben tükendim Oyyy oyy oyyy oyyy Yol tükendi ben tükendim
Aşık Dertli – Ali Özütemiz ( Kıvırcık Ali )
Öne çıkmış olan görsel, Nemrut dağında Güneş batarken bisiklet ve kollarını açıp zıplamış bir kişi.
Sabaha kadar sıcak olan havada dağ başında örtünmeden uyumak her zaman denk gelmez. Burada gün Türkiye saati ile daha erken ağardığından uyanıyorum. Sıcağın etkisi olsa gerek geç uykuya dalanlar hala uyumaktalar. Uyanır uyanmaz çadırımın önünde bir süre oturuyorum. Üzerim çıplak, saçlar salınık.
Kamp yaptığımız yeri şöyle bir dolanıyorum, ormancılar buraya katran ağacı dikmişler. Ağaçlar da büyümekteler. İleride daha da güzel bir yer olacağa benzer.
Sabah kahvaltısı başladı, acıkanlar en ön sırada yerini alıyor.
Kahvaltıdan sonra hareketin saat 13:00 te olduğunu bildirilince, tekrar etrafı dolanıp resim çekmeye başladım. Herkes kendi havasında.
Parkı dolaşmaya devam, katran ağaçları altında çadırlar kurulu.
Park tam tepede kenarında dik yamaçlar var.
Ağaçlar çadır kurduğumuz yeri gölgede bırakmışlar.
Türkü dostu Hüsnü de almış sazı eline vurur teline teline. Akşamdan hızını alamamış hala çalıp söylemekte.
Böyle ikrar ile böyle yol ile Cefalı yar bana lazım değilsen Deli gönül sevmiş vazgelmek olmaz Mihnetli yar bana lazım değilsen Deli gönül sevmiş vazgelmek olmaz Gönül kalk gidelim sılaya doğru
Bülbülün sevdası hep güller ile Senin şiirin dilin yadeller ile Çık salın sevdiğim engeller ile Görünme gözüme lazım değilsen Çık salın sevdiğim engeller ile Gönül kalk gidelim sılaya doğru
Bülbül ah eyleyip kanlar ağladı Gözüm yaşı sel sel olup çağladı Ölüm geldi dört yanımı bağladı Kılma cenazemi lazım değilsen Ölüm geldi dört yanımı bağladı Gönül kalk gidelim sılaya doğru
Söz-Müzik: Ali Ekber Çiçek
Çadır önünde saz çalan Hüsnü Yaşar.
Havuzun ortasında bir şahin heykeli. Havuzun içi boş.
Türkü dostu Hüsnü türküleri bir süre çaldıktan sonra sazını toplayıp çantasına koydu. Bana öğlene kadar beklemeyip yola çıkalım mı diye önerince zaten beklemekten sıkılmış olarak hemen kabul ettim. Torbama uyku tulumu, çadır ve matımı yerleştirip kamyonete verdim. Ardından Hüsnü ile ikimiz yola çıktık. Kamp alanından çıkınca bir süre daha yokuş çıktıktan sonra uzun bir iniş gerçekleştiriyoruz. Bakalım ne karar ineceğiz. Nemrut zirvenin 2150 metre olduğunu biliyorum. İndikçe sürekli manzara değişmekte. Hızlı da iniyoruz. Etrafta çam ağaçları var.
Tepeler çam ağaçları, yüksekte olduğumuzdan geniş bir alan görüyorum.
Hüsnü önümde gidiyor, ben de onu takip ediyorum.
Vadide akan bir çay olmalı ki su var. Burada uzun kavakları görüyorum.
Yandere köyüne kadar iniyoruz. Köyün tabelasını çekiyorum. Nüfus 302, Rakım 1300 metre olarak yazılmış.
Köyün içine girince sanki cennete geldim. Sıcak olan havada bunalmışken yol birden bire ağaçlarla örtülmüş olduğunu görüyorum. Ağaçlar öyle kaplamış ki yolu güneş dahi görmüyor. Ağaçların seyrek olduğu bir coğrafyada böyle bir yer bana büyük sürpriz oldu gerçekten. Yol boyunca her taraftan sular fışkırıyor. Çeşmeden buz gibi sular akmakta. Sularımı tazeliyorum bu arada. Ne olur ne olmaz diye.
Kocaman bir ağaç duvarın üstündeki toprağa kökleriyle öyle bir tutunmuş ki kimse yerinden sökemez.
Yaklaşık 15 metreyi aşmış ağaçlar yolu neredeyse kapatmış gibi.
Köyün aşağısında Hüsnü beni bekliyordu. Yanına gelince Urim baba şuraya girelim bir mola verelim diye çay içebileceğimiz yere götürüyor. Küçük şelaleden buz gibi suyun aktığı, üstüne çardak yapılmış yere oturuyoruz. Çayları hemen ısmarladık. Çay da odun ateşinde pişiyor, bu çay da ne güzel içilir.
Çektiğim resmin videosunu yaptım. Videonun linki aşağıda.
Bir Hüsnü benim resmimi çekiyor çayları içerken.
Daha sonra resim çekebilecek birine cep telefonumu verip ikimiz birlikte resim çekiliyoruz. Burada ayrıca alabalık ta varmış, hem de kırmızı benekli alabalık. Eh öğlen de olduğuna göre birer alabalık ısmarlıyoruz. Meğerse Hüsnü dost bana sürpriz yapmış. Burayı biliyor ve erkenden yola çıkıp balık yediriyor böyle cennet gibi bir yerde. Teşekkürler dostum..
Balıklar pişe dursun böyle akan bir suyu görünce dayanamam. Hemen şortlarımı giyerek çaya giriyorum. Su gerçekten buz gibi, ama ben alışık olduğum için rahatça üşümeden küçük çağlayanın altına girerek biraz serinlemeye çalışıyorum. Bu sıcak havada mest oluyorum. Daha ne isteyeyim ki. Hüsnü girmiyor, sadece benim resmimi çekmekle yetiniyor. Kayanın üstünde durmuşum, çağlayan akıyor buz gibi, birazdan gireceğim akan çağlayanın altına.
Derin olmayan suya giriyorum. Çağlayan iki yerden akıyor.
Çağlayanın altına girip duşumu alıyorum.
Bir süre çağlayanda yıkandıktan sonra kurulanıp elbiselerimi giyinerek pişen alabalıkları afiyetle yiyorum. Şimdiye kadar yediğim en lezzetli balıklardan diyebilirim. Vadideki çaydan akan buz gibi suda yetişen alabalıklar lezzetli olmaz mı? Suyun bol olması yeşil bir cennete dönüştürmüş. Adeta hayat vermiş vadiye. Yemeği yedikten sonra diğer arkadaşlar da gelmeye başladı tek tük. Fazla oyalanmadan yola çıkıyoruz Hüsnü ile. Bundan sonra yokuş yukarı tırmanacağız ta Nemrut dağına kadar. Aşağıda köy yeşillikler içinde bir yere kadar, sonra ağaçlar seyreliyor ve dağın zirvesi çıplak.
Vadi yemyeşil bir alan oluşturmuş.
Büyüköz köyüne geldik.
Çıkmaya devam ediyorum, köy aşağıda kaldı. Evlerin çatıları gri olarak kaplı, kiremit değil.
Ağır tempoda çıkmaya başladım. Kendimi zorlamadan yavaş pedallarla aheste aheste. Zaten hava da sıcak, bol bol terliyorum. Bununla beraber bolca da su içiyorum. Susuz bırakmamak gerek vücudu. Arabalardan sık sık su takviyesi yapıyorlar, Susuz kalmadık tırmanış boyunca. Yükseklerde arazi yapısı kayalık yapıya dönüştü. Tek tük bodur ağaçlar var.
Yol kıvrıla kıvrıla yukarı çıkıyor. Durup çıktığım yerlerin resmini çekiyorum. Hem biraz nefeslenmek gerek.
Yola çıkınca kollarım iyice yanmaya başlayınca Ahmet Leblebici uzun kollu T-şort veriyor. Hemen giyiyorum uzun kolluyu. Özer benim resmimi çekiyor bisiklet sürerken.
Çakır dikenleri sıcağa umursamadan öylece yolun kıyısında yolcuya selam vermekte. Ben de durup selamını alıyorum çakır dikeninin. Selamını almadan geçmek olmazdı. Sıcak hava çakır dikenini kurutmuş olsa da kar yağasıya kadar bekleyecek. Sonra kar yağınca kış uykusunda toprağa karışacak sessizce. Baharda karlar eriyince tohumları yeniden yeşerecek ve güzel çiçekler açacak. Börtü böcek, arılar güzel kokulu çiçeğin çekiciliğine fazla dayanamayıp nektarının tadına bakacaklar. Yine havalar ısınınca yolcuları bekleyecekler yanından geçmesi için. Yolculara selam verecekler, eğer yolcu durup selamını alırsa ertesi yıl daha güzel çiçekler açacak. Bisikletin zinciri arasından çakır dikeninin çekiyorum.
Çakır dikenlerini ön tekerleğim ile çekiyorum bir poz.
Bu turda tanıştığım Gizem, oflaya puflaya dağların sıcağında çıksa da yokuşları hiç şikayet etmiyor. Bisikleti sevdiğinden yerinde duramıyor. Uzun turlar için bir kaç öğüt veriyorum. İçinde ki istek uzun turlar yapacağa benziyor. Ve yapacak ta. Yol kendisini olgunlaştıracak, tanıştığı insanlar iyi kötü yoğurup iyi bir turcu olacak sonunda. Resmi Sevinç Aksüt çekiyor.
Çıktığım yol kıvrılıyor aşağıya doğru.
Nihayet yokuş ve tırmanma bitti. Dağların zirvesindeyiz. Yol düzelince rüzgar biraz serinletiyor. Zirvede hiç ağaç yok, kayalıklar kaplamış ortalığı.
Kamp yapacağımız otelin önüne geliyoruz. Asfalt yok otelin orda bitiyor. Güneş henüz batmadı ama fazla zaman yok. Bisikletleri otelin bahçesine bırakıp kamyonetlere doluşuyoruz. Yol toprak ve dik olduğu için güneş batmadan zirveye çıkmamız gerek. Elçek ile kendimi ve arabanın kasasındakileri oturmuş durumda çekiyorum.
Mustafa Ekici bisikletle çıkmaya karar vermiş. Onu geçiyoruz.
Dağın doğusundayız, güneşi göremiyoruz ama ışıkları karşı tepelere vuruyor.
Yolun sonuna geldiğimizde kamyonetten iniyoruz. Zirvede güneş hala yüksekte görünüyor.
Bundan sonra yayan olarak Nemrut’a çıkmaya başladık. İlk önce Tümülüs göründü gözüme. Çok heyecanlıyım, şimdiye kadar resimlerde, televizyonlarda gördüğüm yeri kendi gözlerimle görmek başka bir duygu. Tümülüs şimdiden etkisi altına aldı bile…
Güneş batıda iyice alçalmaya başladı. Biz Malatya tarafından geldiğimizden dağın doğusundayız. Adıyaman tarafı batıda kalıyor. Nemrut dağında yol bitiyor iki taraftan da. Yol bağlantısı olmadığından ikisi de birbirinden kopuk. Araçla geçemezsin diğer tarafa. Devasa heykel başlarını görünce heyecanım biraz daha artıyor. İlk önce doğu terasındaki heykellerin resimlerini çekiyorum. Heykellerin gövdeleri yukarıda, başları aşağıda. Aslan başı yerde. Güneş piramidin tam yamacında parlıyor.
Koruyucu hayvanlar olarak Kartal ve Aslan tanrı heykellerinin başları.
Herakles (Kudret Tanrısı) – Artagnes. Heykel başı demir kafes içine alınmış.
Kommagene tanrıçası Fortuna – Thyce Thea ( Laodike Kommanege kralı ı. Antiochus annesi )
Commagene’nin ilk Kralı ı. Antiochus
Heykellerin yanında resim çekiliyorum, kollarım ve yüzüm Güneşten iyice yanmış durumda.
6 Tane taht heykeli doğu terasında bulunuyor
Apollo (Güneş Tanrısı), Fortuna Thyce (Bereket Tanrıçası), ortada Zeus (Baş Tanrı), kuzey uçta ise Herakles (Kudret Tanrısı) ve ikisi arasında Commagene’nin ilk Kralı ı. Antiochus ait büstler yer almıştır. Yanlarda ise birer aslan ve kartal heykelleri bulunmaktadır.
Doğu terası, beş basamaklı yapılmış üstünde insanlar var.
Doğu terası üzerinden doğu tarafını çekiyorum, havada biraz bulutlar dolaşıyor. Yarın sabah Güneşin doğuşunu buradan izleyeceğiz. Ufuk yüzlerce kilometre var.
Doğu terasındaki tanrı heykellerinin tahtlara oturmuş durumdaki heykelleri, heykellerin başları yok, hepsi de aşağıda. Arkada da yumruk kadar taşlardan meydana gelmiş piramit. Piramit’in yüksekliği yaklaşık 150 metre civarı.
NEMRUT
Doğu ve Batı Medeniyetlerinin, 2150 m. yükseklikte muhteşem bir piramitteki kesişme noktası, Dünyanın sekizinci harikası Nemrut, Yüksekliği on metreyi bulan büyüleyici heykelleri, metrelerce uzunluktaki kitabeleriyle, UNESCO Dünya Kültür Mirasında yer almaktadır.
Nemrut Dağı, üzerinde barındırdığı dev heykellerin ve anıt mezarın yanı sıra, dünyanın en muhteşem gündoğumu ve gün batışının seyredilebildiği yer olmasıyla da ilgi çekmektedir. Her yıl binlerce insan gündoğumu ve gün batışını seyretmek için Nemrut Dağına gelmektedir.
UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası olarak ilan edilen Nemrut Dağı, çevresindeki Kommagene Uygarlığı eserleri ile birlikte ülkenin önemli Milli Parklarından biridir. Nemrut Dağındaki dev heykeller ve tümülüs, Arsameia (Eski Kale), Yeni Kale, Karakuş Tepesi ve Cendere Köprüsü Milli Park sınırları içerisinde yer alıyor.
Tarihçe
İki bin yıldır güneşin doğuşunu ve batışını 2150 m. yükseklikte izleyen dev heykellerin sırrının çözülmesi için Kommagene Uygarlığı’nın keşfine gitmek gerekir.
Nemrut Dağı’nın Kraliyet Akademisi tarafından araştırma yapmak üzere bölgeye gönderilen genç bilim adamı Otto Punchtein başkanlığındaki ekip, Nemrut Dağı’nın tepesindeki tümülüs ve tümülüsün doğu ve batı yanlarında oluşturulmuş teraslar üzerindeki devasa heykeller ve çeşitli kabartmalardan oluşan eserler üzerinde çalışır. Uzun çalışmalar sonunda Grekçe yazılı kitabeyi çözen Punchstein, bu eserlerin Kommagene Uygarlığı’na ait olduğunu ve Kommagene Kralı I. Antiochos tarafından yaptırıldığını keşfeder. Antiochos’un ağzından yazılan kitabe, Nemrut Dağı’nın sırrını ve Antiochos’un yasalarını içermektedir.
Kommagene Uygarlığının ortaya çıkmasını sağlayan kazılar, Nemrut Dağı’ndan başka Arsameia, Samsat ve Fırat Havzasında gerçekleştirilmiştir. Bölgede yapılan kazılarda ortaya çıkartılan taşınabilir eserler müzelerde, geri kalanları da Milli Park Alanı içerisinde korumaya alınmıştır.
Kommagene Krallığı
Yunanca “Genler Topluluğu” anlamına gelen Kommagene, ismiyle bağdaşırcasına, Grek ve Pers uygarlıklarının inanç, kültür ve geleneklerinin bütünleştiği güçlü bir krallıktır. Toros Dağlarındaki çeşitli yolların birleştiği noktada bulunan antik Kommagene Krallığı, Suriye’nin Kuzeyi, Hatay, Pınarbaşı, Kuzey Toroslar ve doğuda Fırat Nehri’nin çevrelediği verimli topraklarda yer almıştır. Tarıma ve hayvancılığa elverişli ve ekonomik önemi yüksek sedir ağacı ormanlarını barındıran Kommagene topraklarının, ilk çağlardan beri yerleşim alanı olarak kullanıldığı civardaki mağara ve arkeolojik buluntulardan anlaşılmaktadır.
Antik dünyanın küçük ancak güçlü ülkesi Kommagene, baba tarafı Pers Krallarından “Krallar Kralı olarak anılan Darius’a ile, anne tarafı Makedonya Hükümdarı Büyük İskender ile akraba olan bir prensin oğlu Mithradates Kallinikos tarafından, İ.Ö. 109 yılında bağımsız bir krallık olarak kurulmuştur. Farklı topluluklardan meydana gelen ve ayrı inanç ve kültürlere sahip Kommageneliler arasındaki birliği sağlamak konusunda büyük başarı sağlayan Mithradates Kallinikos, tanrılarla olan bağını kuvvetlendireceği ve böylece ulusunu barış içerisinde yaşatacağı inancıyla ülkesinin çeşitli yerlerinde tapınaklar yaptırmıştır.
Batı terasına geçiyorum, bir süre sonra Güneşin batışını seyredeceğim. Güneş daha batmamış, ışıkları dağlara ve aslan heykeline vuruyor.
Piramit’in batısında da aynı taht heykeller ve başları yere düşmüş durumda.
Güneşin batmasına az kaldı, dağların ardında iyice alçalmış, parlak ışıklarını saçıyor.
Bizlerle beraber güneşin batışını izlemek için batı terasında toplananlar yerlerini alıyorlar. Tanrıların heykellerine Güneşin kızıllığı vurmuş.
Aslan heykeli Güneşin batışını izliyor.
Heykellerin başları yerde, hava şartlarından çatlaklar oluşmuş heykellerin. İki tanesini çekiyorum.
Diğer ikisini de bir karede çekiyorum. Aynı heykel başları burada da var.
Kartal başı da Güneşin batışını izliyor.
Komanege kralı ve Tanrıların kabartmaları görülmeye değer.
Başka bir kabartma, yüz kısmı ve bazı yerleri kırılmış.
Diğer kabartma.
Yerde düz olarak duran kabartmayı üst kısımdan çekiyorum.
Malatya dan Mehmet Yunus Sevinçek Güneş batarken güzel poz veriyor bisikleti ile beraber. Tam Güneş batarken bisikletin arkasından Yunus ta havaya sıçrayıp iki kolunu yana açmış durumda. Bu resmi öne çıkan görsel olarak seçiyorum.
Nemrut dağı etraftaki en yüksek dağ olduğundan yüzlerce kilometre genişliğinde görüş alanına sahip.
Doğu tarafında Diyarbakır, kuzeyde Elazığ, Malatya. Güneyde Adıyaman, Şanlı Urfa, Gaziantep, batıda Kahraman Maraş.
Boşuna Kommagene Kralı I. Antiochos bu dağı seçmemiş. Geniş ufukları olan bu yer Tanrılara sunulabilecek en iyi bir yer. Ve bizler de güneşin batışını seyretmeye dalıyoruz.
Kendime bir yer seçip oturuyorum. Kahve takımım da yanımda, hemen kahve pişirmeye başlıyorum. Bir yandan da güneşi kare kare resim çekerek muhteşem batışını izliyorum. Batışını seyrederken hayallere dalıyor insan. Muazzam bir yıldız olan Güneş bize hayat verdiği için Tanrıya şükür ediyorum. Güneşin gücü eski çağlarda insanları etkilemiş, güneşe Tanrı diye tapmışlar. Güneşe değişik bir biçimde tapınmışlar. Dünyayı aydınlatan güneş batarken ayinler, kurbanlar kesip kanlarını akıtmışlar. Güneş batarken korkmuşlar her akşam, “Ya ertesi gün doğmazsa” diye. Sabah ta ilk ışıklarını görünce sevinip kurbanlar kesmişler yine. Doğumunu kutsal ayinle kutsamışlar.
Güneşi yakınlaştırıp çekiyorum.
Güneş dağın tepesine değdi.
Ve batmaya başlıyor.
Güneşin parlak ışıklarından belli olmuyor ama yarısı batmış durumda.
Son çeyreği görünüyor.
Güneş hala ışıklarını saçmaya devam ediyor.
Güneş ışıklarını saçarken sıra dağların siuleti iyice belirmeye başladı. Ve güneşin son ışıklarını görüyorum. Ertesi gün yine göreceğimden emin olarak.
En sonunda dağların ardında kayboldu güneş. Ufku kızıla boyayarak
Kızıllık ta kaybolunca ortalığı sessizlik kapladı, sanki zaman durdu. Dünya geceye hazırlanıyor.
Güneşin batışı ile kahvemin keyfini de çıkarıyorum bu arada. Elimde fincan, Güneş baymış, dağlar son kez kendini gösteriyor.
Kahta tarafından turistleri getiren katırlar da var. Kimisi çıkamıyor, katır kiralayıp zirveye çıkıyorlar.
Güneşin batış seyrini bitirdikten sonra kamyonetlere binerek kamp alanına geliyoruz. Hemen çadırı kurup eşyaları yerleştiriyorum. Ardından akşam yemeği yeniyor. Yemekten sonra bahçede oturup Türkü dostu Hüsnü sazı alıyor eline, kırmızı şarabı yudumlarken türküler söylemeye başladık. Egeden geldiğim için Hüsnü Çökertme türküsünü çalıyor benim için. Ben de çıkıp Çökertme oyununu oynayıp eşlik ediyorum. Yere oturmuş halde üstten Enes Çalışkan çekiyor bizleri.
Sabah erkenden uyanacağımız için erkenden yatıyoruz.
Bu gün yaptığımız yol biraz zorlu olsa da yaklaşık olarak 30 Kilometre civarı yol yapmışız,
bir kent mi, bir yüz mü, binlerce yüz mü, bir kent mi
beyaz mı, daha mı beyaz, o kadar çok mu beyaz
bütün bunları kendime bir adres gibi sorup
hüznüme, kalbime, soğuğuma
gelecekten arta kalan bir mutluyum.
Edip Cansever
Öne çıkmış olan görsel, Kuru diken çiçekleri ardında Malatya dağları.
Sabah 05:00 te uyanıyorum, İzmir den 1 saat önce güneş doğuyor. Neredeyse güneş doğmak üzere. Kalkar kalkmaz eşyalarımı ve çadırı toplayıp bisiklete yüklüyorum. Bisikletim yola çıkmaya hazır durumda. Sabah kahvaltısını havuz manzarasında güzelce yapıyoruz.
Güneş ilk ışıklarını karşıki tepeye vurdu bile. Tepenin üstü dümdüz. Solda küçük çocuk havuzu, sağda büyükler için havuz.
Ve Güneşin doğuşunu seyrediyorum. Her zaman yaptığım gibi, gerçi biraz çukurdayız, güneşin ışınları her tarafta olduğundan ortalık aydınlık. Güneşi yaklaşık 1000 metre uzaklıkta tepenin adında beliriveriyor. Bakalım Nemrut dağında Güneş nasıl doğacak, merak içindeyim. Havuz ve tepenin ardından doğan Güneş.
Sabah kahvaltısından sonra toparlanıp yola çıkmaya hazırlanıyor herkes. Eşyalarını kamyona veriyor katılımcılar. Benim adetim olmadığı için kendi eşyamı kendim taşırım diyerek vermiyorum kamyona. Sayemde kamyon 29 miligram daha az karbon salınımı yapacak. Herkes hazır olunca ana yola Elazığ tarafına yola çıktık. Ana yolda hızlıca hareket ettiğimizden Pütürge yoluna çabucak vardık. Tabelada düz olarak Elazığ, Diyarbakır. Sağa ise Pütürge, Doğanyol ve kahverengi zeminde Nemrut dağı milli parkı olarak yazılmış.
Önümüzde Nemrut dağına 84 km yol var ama bu gün Tepehan’a kadar gideceğiz. Tepehan da gece konaklayıp ertesi gün Nemrut dağına çıkacağız. Tabelalarda Pütürge, Doğanyol ve Nemrut dağı milli parkı 84 yazılı.
Yola girince tabelada, Pütürge 59, Doğanyol 77 olarak yazılmış.
Bir süre yolumuz düz, karşımızda Kube dağı görünüyor. Yani tırmanış var anlayacağınız.
Yaygın köyü tabelasından geçiyoruz.
Kanepeyi gölgelikte bulunca keyif yapıyorlar. Biraz gölgede dinlenmek iyi olur, hava ısınmaya başladı. Üç kişiyi kanapede otururken çekiyorum.
Tırmanış başladı, bekle bizi Kube dağı. Dağa çıkan yolu çekiyorum, etraf boz kayalık, ileride iki küme yeşillik var sadece.
Herkes kendi temposunda çıkmaya başladı. Arkamdan gelen bir kaç bisikletçiyi çekiyorum yolda.
Karşıdaki dağın yamacında kayısı bahçeleri yeşil olarak görünüyor, dağın diğer kısımları çıplak. Yol kıvrıla kıvrıla yılan gibi bizi yukarıya götürüyor.
Hava iyice ısındı, dağlar çıplak. Etrafta hiç ağaç yok, gölgeye hasretiz. Çakır dikenleri var sadece yol kıyısında. Onun da gölgesi bize yetmez. Diken çiçeği ile dağları çekiyorum.
Yol kıvrıla kıvrıla yukarı çıkıyor.
Yol kıyısında iki inek bana tren geçiyormuş gibi bakıyorlar.
Gökyüzünde bir kaç küçük bulut kümeleri dolaşıyor. Sıcağa alışkın çakır dikenleri bulutları çağırıyor kendisine ama bulut küçük, çakır dikenine yararlı olacağa benzemiyor. Çakır dikenleri ardında Malatya dağları. Bu resmi öne çıkan görsel olarak seçiyorum.
Bisikletim KUZ sıcağa ve yokuşlara alışkın, gıkı çıkmıyor. Üstelik onca yüke rağmen.
Buralara epey kar yağıyor anlaşılan. Yol kıyısında kar demirlerini dikmişler.
Bazı vadilerde az sayıda ağaç görmek olası. Gölgesi bize gelmeden, uzakta, çok uzakta.
Başka bir vadide küçük bir bahçe ve uzun kavaklar.
En zirvede çeşme görmek bu sıcakta serap gibi geliyor insana. Durup kana kana su içiyorum, Şişelerdeki sularımı tazeliyorum ve başımı çeşmede bir güzel yıkayıp biraz olsun serinlemek iyi geliyor. Bisikletim KUZ çeşme başında, bir bisiklet daha park halinde çeşmenin yanında.
Etrafta ağaç olmayışı yanıltmasın çiçekler yeter de artar bile. Çiçeklerin rengi de o kadar parlak ve canlı ki görmeden geçemiyorum. Çiçek turuncu renkte açmış.
Sıra dağlar ardı sıra devam ediyor, gökyüzünde bulut kümesi var ama bana gölge edecek kadar geniş değil.
Çıplak dağlarda yalnız bisikletçi gibiyim. Yanımda kimse yok ve KUZ tek başına yol kıyısında duruyor.
İşte bir küçük vadi, dere yatağında kavak ağaçlarını görüyorum. Demek ki burada ekilip biçilen bir yer. Arada böyle manzaralar çıplak dağlarda gözlerimin bayram etmesine neden oluyor.
Toprağın rengi sanki Güneşten kavrulmuş gibi. Sadece bir kaç çalı var çorak arazide.
İzmir ekibi bir yerde denk gelince resim çekiliyoruz hep birlikte. Hakan, Ahmet, Nagehan, Ben ve Oğuz. Burada öğle yemeği yiyoruz.
Pazarcık köyündeyiz, köyde ağaçlar var. Köyün evleri çok dağınık, yol ortasından geçiyor sadece. Hiç sokağı yok.
Pütürge yolundan Tepehan’a sapacağız. Tabelada düz olarak Pütürge, Doğanyol. Sağa doğru Tepehan ve Nemrut dağı milli parkı yazılmış. Kavşakta su molası veriyoruz.
Aşağıda Mollahan çay yatağı görülüyor, Çay yatağına kadar inip tekrar çıkacağız.
Çay yatağına inip çıkışa başlıyoruz yeniden. Buradan sonra tek tük ağaçlar görülmeye başladı. Yukarılara çıktıkça çoğalıyor ağaçlar.
Dönemeçli yollar, kimimiz çıkmış, kimimiz de hala çıkmaya gayret ediyor. Karşıda çıkanların resmini çekiyorum.
Yol kıyısında ender denk geldiğimiz bir ağaç görünce altında biraz mola veriyorum. Gerçekten hava iyice ısında ve kollarım daha önce yanıp esmer olmasına rağmen tekrar yanmaya başladı. Buralarda kısa kollu dolaşmakla olmuyor. Bisikletim KUZ ve arkada tek ağaç.
Ne kadar mesafe kaldı bilmeden habire çıkıyoruz durmadan.
Küçük te olsa bir ağaç gölgesi dinlenmeye yetiyor. Kendimi elçek resim çekiyorum akasya ağacının yanında. Gözümde güneş gözlükleri, saçlar salınık durumda.
Ağaçlar çıktıkça çoğalmaya başladı, neredeyse orman olacak. Sanki yakın zamanda dikilmişler gibi. Katran ağaçları henüz genç.
Nihayet Tepehan’a vardık. Kamp yeri piknik yeri olan orman işletmesi. Çadırları katran ağaçlarının altına kuruyoruz. Kamp için uygun bir yer.
Bisikletim KUZ bu gün yaptığı yolla gurur duyuyor. 1880 metreyi gördükten sonra 800 metrelere inerek tekrar kamp alanına 1250 metrelik rakıma çıktı. KUZ park halinde kamp alanında.
Akşam yemeğini yedikten sonra sohbetler koyulaşıyor. Kulağıma saz sesi geliyor, o gruba yaklaşınca sazı çalan Hüsnü Yaşar olduğunu görünce hemen yanına oturuyorum. Türkü dostu Hüsnü sazı konuşturuyor resmen, ben de o çaldıkça eşlik ediyorum türkülere. Arayıp ta bulamadığım ortamlardan birisi. Gecenin ilerleyen saatlerine kadar türkü söyledik. Eline sazına sağlık Hüsnü usta..
Saz türkü bitince çadırlara girip uyumaya çalışmama rağmen hava sıcak olduğundan kolay uyku tutmuyor. Çadırın içinde sadece şortla uyku tulumunun içine girmeden öyle uyuyorum.
Bu gün iyi tırmandık, ilk önce Kube dağı sonrasında Tepehan.
Bu gün yaptığım yol yaklaşık olarak 59 Kilometre civarı.
Öne çıkmış olan görsel, yolun solunda cami, minaresi ve kemerli girişi.
Sıcak geçen yaz günleri bisiklet turlarını biraz kısıtlıyor. Festivaller ve turlar genellikle İlk baharda yada Son baharda yapılmakta. Malatya Bisiklet Derneğinin bu yıl düzenleyeceği Nemrut turuna katılmayı planlamıştım daha önce. Gerçi Ağustos ayının ortalarında yapılacak olması biraz düşündürücü olsa da katılmayı çok istiyordum. Dünyada Güneşin batışını ve doğuşunu seyredilebileceğim en güzel yeri Nemrut dağı olması beni adeta çekiyor kendisine. Güneşin batışını ve doğuşunu seyredecektim. Ne olursa olsun katılacaktım festivale.
Normalde festivallere araç kullanmadan kendi gücümle gitmeyi her zaman yeğlerim. Malatya’nın İzmir’e olan uzaklığı düşünecek olursak bir 12 günlük pedallamak gerekiyor. Havaların da sıcak olması böyle bir yolculuğu kaldıramayacağımdan otobüs ile gitmeye karar verdim. İsmi lazım değil bir arkadaşım kendi teklifi ile arabasıyla beraber gitmeyi teklif etmişti. Günü yaklaşınca arabası ile gitmeyeceğimi haber vermek için aradığımda telefonunu defalarca aramama rağmen açmadı. Zaten otobüsle gitmeye karar vermiştim ama hala haber veremedim kendisine. Haberi de olmasa önemli değil artık. Neyse otobüs biletimi aldım, ayrıca bisikletli olduğumu da belirttim bileti alırken. Eşyalarımı hazırlayıp bisiklete yükledim. Normalde festival 2 gün sonra başlayacaktı. Mustafa Ekici bir gün önce gelmemi isteyince kırmadım bir gün önce Malatya’ya gidecektim. Otobüs akşam 19:00 da hareket edeceğinden 2 saat önce evden çıktım. Evden otogar 18 km.
Evimin önündeyim, bahçemde ağaçlar, Bahçe kapısı dekortaştan kemer, üstünde kanatlarını açmış kartal. Ben bisikletim KUZ üstündeyim.
Otobüsün hareket saatinden yarım saat önce otogara gelerek otobüs peronuna yanaştım. Otobüsün bagajı yüksek olduğundan bisikleti olduğu gibi sığdı. Bagaj çantaları ve ön tekeri sökmeden hem de. Durum böyle olunca rahatça hareket saatini beklemeye başladım. Otobüsün ön tarafını çekiyorum. Beydağ yazılmış, gideceği yer olan Malatya tabelada.
Ev – Otogar gidiş haritası aşağıda, toplam 17 Kilometre civarı.
Otobüs hareket edip yolculuğa başladık. 14 saat süren yolculuk boyunca rahatsız olmadan Malatya’ya vardım. Malatya otobüs garajının girişinde bisikletim KUZ park halinde.
Malatya bisiklet derneği başkanı ve festivalin baş aktörü Mustafa dostumu telefonla arayıp geldiğimi bildirince hemen bir araç yollayıp otogardan aldırdı. Mustafa dükkanda beni bekliyordu. Hasretle buluştuk Mustafa ile. Dükkan aynı zamanda Mabisder’in buluşma yeriydi. Burada Mustafa Kaya ve Orhan Kotluk ile tanıştım. Ardından beni facebook’tan takip eden Hüsnü Yaşar ile tanıştım. Sohbet ederken İstanbul dan gelenleri otogara almaya gittiler. Sevinç Aksüt, daha önce Başmakçı da tanışmıştım kendisiyle, Gizem ve Onur ile yeni tanıştık. Her turda ve festivalde olduğu gibi burada da yeni dostlarla tanışıyordum. Hep beraber akşama kadar oturup çay içerek iyice tanıştık.
Akşam üzeri hep birlikte bisikletlerle kamp alanına gitmeye başladık. Kamp alanı şehrin biraz dışında. Trafiğin içinde ilerliyoruz mecburen.
Kamp alanı sunni göleti olan mesire ve piknik alanında. Alana girince göletin üzerinde ince bir sis tabakasının olduğunu görüyorum. Ortalığı kaplayan yanık et kokusundan anlaşılıyor sis tabakası. Piknik yapanlar yakmışlar mangalı ortalık duman dumana ve yanık et kokusu sarmış piknik alanını.
Kamp alanında kendime düz olan bir yeri beğenip çadırımı kuruyorum hemencecik. Burada ayrıca olimpik yüzme havuzu da var. Akşama gireceğiz havuza. Kamp taptığımız alanda ki ağaç gövdelerinde cırcır böceklerinin içinden sıyrılıp çıktığı boş kabukları kalmış. İzmir den araba ile gelen Ahmet, Özer, Hakan ve Nagehan da aramıza katılıyor. Kayıt masasında kaydımızı yapıyor görevli arkadaşlar.
Yüzme havuzunun tesislerinde akşam yemeğini yiyip kamp alanında yatasıya kadar sohbet ediyoruz arkadaşlarla.
Ertesi gün erkenden kalkıyoruz, sabah kahvaltısını neşe içinde yiyoruz. Bu gün Malatya içinde tur atıp Hilton otelde festivalin başlangıcını yapacağız. Ardından Aslantepe höyüğünü gezeceğiz. Mustafa Ekici beni turun artçısı ve süpürücü olarak görevlendiriyor. Herkes hazır olduktan sonra hareket ediyoruz.
Malatya tabelasını çekiyorum, Nüfus 565000, Rakım 964 olarak yazılmış.
Önümde römorklu bisiklet gidiyor. Arkasında çubuğa kırmızı bayrak takılı.
Şehir içinde kendimizi gösterdikten sonra hotele gelerek ikramlardan ve çaylardan alarak atıştırıyoruz. Su tüketimi biraz fazla oluyor. Hava sıcaklığını hissettirmeye başladı bile. Hotelin salonunda Malatya bisiklet derneği başkanı Mustafa Ekicinin açılış ve katılımcılara teşekkür konuşması ile tur başlamış oldu. İlk önce Aslantepe höyüğüne doğru gidiyoruz. Aslantepe höyük girişinde çekiyorum bisikletçileri.
Aslantepe Höyüğü[, Malatya’nın 7 km. kuzeydoğusunda yer alan bir arkeolojik yerleşimdir. Türkiye’deki en büyük höyüklerden biridir. Höyük, Fırat üzerindeki Karakaya Baraj Gölü’nün batısındadır. Otuz metre yükseklikteki höyük MÖ 5 bin yıllarından MS 11. Yüzyıla kadar iskan edilmiştir. Bölge MS 5. ve 6. Yüzyıllarda bir Roma köyü olarak, daha sonra da Bizans nekropolü olarak kullanılmıştır. Yerleşim alanı 200 x 120 metre boyutlarındadır.
Kazılarda MÖ 3.600-3.500 yıllarından bir tapınak, MÖ 3.300-3.000 yıllarından bir saray, çok sayıda mühür ve ustalıkla yapılmış madeni eşyalar bulunmuştur. Tüm bu buluntular o tarihlerde yerleşimin, aristokratik siyasi, dini ve kültürel bir merkez olduğunu göstermektedir. Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenen eserler dışındaki buluntular Arslantepe Açık Hava Müzesi’nde sergilenmektedir. Mühürler, yerleşimin bir ticari merkez olduğunu göstermesi açısından dikkat çekicidir.
Yerleşim, iskan edildiği süre boyunca su kaynakları bol fakat Fırat Nehri’nin taşkın sahasının dışında kalmaktaydı. Bu sayede tarım için çok uygun topraklara sahip olan yerleşim, yerel bir hakim sınıf tarafından yönetilmekteydi. Bu hakim sınıf hem politik, hem ekonomik hem de dini erki elinde tutuyordu. Bu haliyle Anadolu’daki ilk şehir devleti olma özelliği taşımaktadır.
MÖ 4. bin yılın sonlarında kerpiç anıtsal yapıların yer aldığı geniş bir kentsel alan höyüğün güney batı yamacına yayılmıştır. Bu anıtsal yapılarda çok sayıda mühür bulunması bu yapı kompleksinin yönetsel bir merkez olduğunu göstermektedir. Mühürler muhtemelen çeşitli malların depolanması ve nakliyesi sırasında kullanılmaktaydı ve yapı kompleksi bu haliyle bir saray ekonomisi merkezi olarak görülmektedir.
Kral Tarhunza’nı anıtsal heykeli, Malatya Müzesi.
Saray kompleksinde ayrıca arsenikli bakır alaşımlı, gümüş kakmalı kesici-delici silahlar bulunmuştur. Sarayın yakınında bulunan ve MÖ 2.900 olarak tarihlenen mezarın bir kral mezarı olduğu düşünülmektedir. Mezarda değerli ölü hediyeleri bulunmuş olup ayrıca mezarı kapatan taş kapak üzerinde kurban edilmiş dört genç insan cesedi bulunmuştur.
Geç Uruk Dönemi (MÖ 3.400-3.200 ardından yerleşimde geniş çapta yangınlar olduğu anlaşılmaktadır. Bunun ardından, farklı kültürden halkların yerleştiği kentte Doğu Anadolu-Transkafkasya kültürel etkileri hakim olmuştur. Arkeolojik çalışmalarda elde edilen çanak-çömlekler ve yerleşim düzeni bunu göstermektedir. Yeni yerleşimcilerin büyük olasılıkla yarı göçebe küçük topluluklar olduğu düşünülmektedir.
Tarih
MÖ 2.700.-2.500 yıllarında kent, Suriye-Mezopotamya kültüründen koparak özgün bir kültürel yapı geliştirmiştir. MÖ 2 binden itibaren kent, genişleyen Hitit İmparatorluğu’nun etki alanına girmiştir. Hitit Kralı I. Şuppiluliuma’nın Mittani başkenti Washukanni’ye düzenlediği seferde üs olarak kullanılmıştır. Hitit İmparatorluğu’nun çöküşünün ardından kurulan Geç Hitit biri olan Kammanu başkenti olmuştur.
Asur İmparatorluğu hükümdarı I. Tiglat-Pileser’in saldırısı sonunda bu devlete haraç ödemek zorunda kalan bölge, II. Sargot tarafından ele geçirilip yağmalandığı MÖ 712 yılında dek varlığını ve zenginliğin korumayı başarmıştır. Bu tarihten MS 5. Yüzyıla kadar ise iskan edilmemiştir.
Kaynak: Vikipedi
Aslantepe’ye hoş geldiniz tabelası, altına Çince yazılmış.
Aslantepe höyüğünde bulunan Hitit kral kabartmaları ilk olarak karşımıza çıkıyor. Asılları müzede, buradakiler sonradan yapılan taklitleri. Kuş başlı iki kabartma figürü. Sağdakinin sol elinde balta, soldakinin sağ elinde kışı. İkisi de elini birbirine yaklaştırmış, üçer sopa var. Ortalarında palmiye figürü.
Kral olduğunu tahmin ettiğim figür. Başında kalpak işlemeli, bir elini havaya kaldırmış. Diğer eli aşağıda ve beş yapraklı dal parçası tutuyor. Arkasında melek kanatlarına benzer bir kabartma yapılmış.
İlk figürdekinin benzeri ama kafaları alsan kafası biçiminde. Birleşik elde birinde iki, birinde bir sopa var.
Orijinali Malatya müzesinde bulunan Kral Tarhunza’nı anıtsal heykelinin taklidi buraya yapılmış.
Bisikletimi göle olan bir yere bırakıyorum, ortalık iyice ısındı. Gölge yapan ise aslan heykeli.
Kazılarda elde edilen yapılar kerpiçten yapıldığı için üzerleri örtülmüş. Yoksa hava şartları bu duvarları yok eder.
Duvar dibinde delik, ne olduğu belli değil.
İç kısımda odalar.
Bazı yerde demir profiller çatıyı tutuyor.
Yapıların kerpiç duvarları ortaya çıkmış, kazı devam ediyor hala inceden.
Yapıların iç kısımları ince bir işçilikle kazılmaya devam ediyor. Duvar ile örtülü topraktan ayırmak zor.
Duvarlarda bulunan orijinal duvar resimleri görmemiz olası. Camekan ile kapatılmış ve perde çekilmiş durumda. Dış ortamdaki hava ve ışıktan korumak için yapılmış. Çok değerliler, binlerce yıl önce yaşamış medeniyetin izleri hala görülebiliyor.
Kırmızı renk ile şekiller çizilmiş. Soldaki resim insan kayası, uzun saçları var.
Başka duvarlarda da şekiller çizilmiş.
Bazı duvarda ise şekiller geometri biçiminde ve çok belirgin. Çizgiler kırmızı renkte. Bunlar titiz bir kazı yapılarak ortaya çıkmış.
Burada bulunan kamalar ve ok uçlarının resimleri konmuş.
Höyük normalden 30 metre kadar yüksekte. Dış alanda kazılar hala devam etmekte. Kazılan yerlere giremiyoruz, rehber bize anlatarak gezdiriyor höyüğü.
Kazı yapılan alanda çeşitli çapta delikler, duvar kalıntılarını izliyorum.
Bir yapının tabanı ve duvarları ortaya çıkmış.
Kimi kazı yapılmış yerlerde otlar bürümüş.
Höyüğün dış kısmı yeşillik kaplı Malatya kayısı bahçeleri göze çarpıyor.
Höyük gezimiz bitiyor, dışarıya doğru gidiyoruz.
Aslantepe höyüğünden yola çıktık, yolumuz üzerinde Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinden kalma camiler görmemiz olası. Sadece minaresi kalmış, diğer yerleri yıkılmış. Minare yol kıyısında, ağaçlar ve uzun kavaklar ortalığı yeşile bürümüş.
Battalgazi ilçesine geliyoruz. Tabelada Nüfus 17200 yazılmış. Hanımın çiftliği köy bitimi aynı zamanda.
Yolun sağında yeni yapılmış kemerli geçit. Düz giden yolda ise tarihi kemerli geçit var. Kemerlerin bir kısmı yıkılmış, yolun sağında ve orta refüjde bir kısmı duruyor.
Battal gazinin ata binmiş heykeli yüksek bir kaidenin üstünde.
Kanlı Kümbet ; Selçuklu döneminde yapılmış bu kümbet Osmanlı döneminde suçluları idam yeri olarak kullanıldığından Kanlı Kümbet olarak anılır olmuş. Kitabesi bulunmamaktadır. Kümbet dört kemerli, kare planlı ve kubbeli olarak yapılmış.
Muğla dan Feridun hoca ile elçek resim çekiliyoruz.
Aramıza Mustafa Ekici de katıldı.
Değişik bir yapı olan cami ne amaçla ve nasıl kullanıldığı belli değil. Namaz kılınacak cemaat yeri yok. Adı Sütlü minare, cami yıkılmış. Bu resmi öne çıkan görsel olarak seçiyorum.
Caminin minareye çıkan merdivenleri, alt katta giriş kapısı görünüyor.
Kesme taştan yapılmış kümbet, altı köşe planlı, çatısı da altı ikiz kenar üçgen şeklinde taşlarla örtülmüş. Kümbetin yanında iki katlı, beyaz badanalı bir ev var.
Her tarafta tarihi camileri ve kümbetleri görmek olası.
Arada günümüz eserlerini de görmek olası. Tokmakla buğday döven köylü kadın heykeli.
Malatya kayısı bahçeleri ovayı kaplamış.
Çatısı olmayan yuvarlak duvarlı yapı, su sarnıcı olabilir.
Çatısı kemerli dükkan, antik devirden kalmışa benziyor.
Duvarları yüksek ve destekli yapıda kubbe kendini gösteriyor.
Burası da yüksek duvarlı yapı, üstünde kare bir oda var.
Arada süprizler de olmuyor değil, arka tekerleğin lastiği patlıyor. Arkada kaldığımdan belediyenin kamyoneti ile mola yerine gelerek lastiği tamir ediyoruz Hakan ile birlikte.
En son olarak hem dinlenme yeri, hem de akşam yemeğini yiyeceğimiz Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayına geliyoruz. Kervansaray restore edilerek görkemli bir yapıya dönüşmüş. Kervansaray giriş kapısından giriyoruz.
Bir kaidenin üstüne Battal gazinin heykeli dikilmiş.
Kervansarayın giriş yeri kemerli bir geçit, üstünde bir oda var.
Kervansarayın avlusu çimlendirilmiş, yürüme yolları kesme taş döşenmiş gayet temiz bir yer. Kenarlarda kemerler sıralı yapılmış dükkanlar.
Kapalı iç kısımları kemerli sütun ile desteklenmiş geniş alanlar oluşmuş. Yemek masaları diğer tarafta ben boş olan yerin resimlerini çekiyorum. Tavanda ampulleri yanan avizeler var.
Yemek zamanına kadar bahçede çimenlerin üzerine uzanıp bekliyoruz. Çay bolca içiyoruz. Soğuk sütlü dondurmanın tadına da bakmadan olmaz. Yemeği yedikten sonra dönüşe geçiyoruz. Yol kayası bahçeleri arasından gidiyor ama bir tane kayası yiyemedik. Bahar ayında kayası ağaçları çiçekte iken kar yağmış ve bütün bahçelerdeki çiçekler donarak düşmüş. Bu yıl kayası yok . Ben grubun artçısı olarak en arkada kalanları süpüre süpüre kamp alanına kadar götürüyorum. Dönüş bir şekilde Perşembe Akşamı Bisikletçileri turuna döndü. Yemekten sonra hava karardı ve ışıklarımızı yakınca karanlıkta uçuşan böceklere döndük. İnsanlar da bizleri böyle ışıl ışıl, kalabalık görünce alkışlarla selam veriyor. Kamp alanına varınca bisikletleri bırakıp havuza dalıyoruz. havuz da akşam serinliği tüm yorgunluğumuzu alıyor doğrusu. Havuzda iyi eğlendik. Havuz sefamızdan sonra kurulanıp giyinerek kafeteryada oturup çaylarımızı içiyoruz.
Bu gün yaptığım yol yaklaşık olarak 46 Kilometre civarı
